هومن کبیری پرویزی – ونکوور
در جهان مصرف‌گرای سرمایه‌داری، یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که زمین و ساکنانش را تهدید می‌کند تولید سرسام‌آور زباله و چگونگی بازیافت حداکثریِ آن است.
ظاهراً دیگر بازیافت در بین شهروندان، آن هم شهروندان کشوری پیشرفته مانند کانادا، امری ناشناخته نیست، ولی تازه‌ترین سری برنامه‌های شبکهٔ CBC با نام Rethink حاکی از آن است که حتی شهروندان کانادایی هم آن‌چنان که باید با بازیافت آشنا نیستند و این ناآگاهی سالیانه میلیون‌ها دلار خسارت به سیستم بازیافت کانادا و به‌تبع آن بودجهٔ عمومی شهرهای کانادا تحمیل می‌کند.
اغلب ما با سطل‌های زبالهٔ رنگارنگ در مناطق شهری آشناییم. سطل‌هایی که هر کدامشان برای جمع‌آوری زباله‌های خاصی در نظر گرفته شده است. کاغذ، پلاستیک، پس‌مانده‌های غذا و البته زباله‌های غیر قابل بازیافت هر کدام سطل مخصوص خودشان را دارند ولی آیا همهٔ ما نحوهٔ استفادهٔ درست از این سطل‌ها را می‌دانیم و زباله‌ها را در سطل‌های درست برای بازیافت یا دفع قرار می‌دهیم.
به‌جز عده‌ای که از روی تنبلی یا بی‌تفاوتی زباله‌ها را در سطل‌های نادرستی می‌گذارند یا تمهیدات لازم برای آماده‌سازی زباله را پیش از انداختن آن در سطل انجام نمی‌دهند و باعث دوباره‌کاری و حتی خسارات سنگینی به سیستم بازیافت می‌شوند، عده‌ای هم هستند که به‌اشتباه یا از روی ناآگاهی موجب چنین مشکلاتی می‌شوند که در هر حال به خسارات سنگین مالی و مهم‌تر از آن غیر قابل بازیافت شدن بسیاری از زباله‌ها می‌انجامد.
شاید باورنکردنی به‌نظر برسد ولی تنها چند قاشق کرهٔ بادام زمینی یا ماست در ته ظرف پلاستیکی آن (در شهرهایی که ظروف مواد غذایی سطل جداگانه‌ای ندارند)، می‌تواند یک تُن کاغذ را آلوده کند و موجب شود که نتوان آن‌ها را به بازار عرضه کرد. به‌گفتهٔ مارک بجر، یکی از مدیران شرکت Canada Fibers که مسئولیت بهره‌برداری از ۱۲ کارخانهٔ جداسازیِ ۶۰ درصد مناطق انتاریو را بر عهده دارد، یک‌سوم وزن اقلام انداخته شده در سطل‌های بازیافت به اشتباه در این سطل‌ها انداخته می‌شوند. به این مواد غیر قابل بازیافت در اصطلاح فنی «آلودگی» گفته می‌شود که شامل پس‌ماندهٔ غذا، پلاستیک‌های غیر قابل بازیافت، لباس و حتی کپسول گاز است.
اغلب شهرهای بزرگ کانادا برای کاهش نرخ «آلودگی» بازیافتشان تلاش می‌کنند ولی راه‌حل‌هایی که برای این کار ارائه می‌شود هزینه‌بر است و البته همیشه هم کارساز نیست. تورنتو و ادمونتون با نرخ آلودگی بازیافت تا ۲۵ درصد، کثیف‌ترین سیستم بازیافت را در کانادا دارند. برخی اوقات موادی در سطل‌های بازیافت انداخته می‌شوند که می‌توانند برای پرسنل کارخانه‌های جداسازی و بازیافت خطرناک باشند مانند: خون، لوله‌های سرم، سوزن، اشیاء بُرنده، جسد حیوانات یا اسپری رماندنِ خرس.
فرآوری «آلودگی‌ها» و بازیافت آن‌ها بسیار گران است. به‌همین دلیل تنها راه ممکن دفع آن‌ها مانند زباله‌های غیرقابل بازیافت است.
«آلودگی‌ها» می‌توانند بقیهٔ اقلام بازیافتی را هم خراب کنند به‌ویژه در شهرهایی مانند تورنتو که همهٔ اقلام قابل بازیافت را در یک سطل قرار می‌دهند. آن‌ها می‌توانند موجب غیرقابل بازیافت شدن اقلام بازیافتی شوند یا دست‌کم ارزش مواد بازیافت‌شده را بسیار کم کنند به‌طوری که حتی هزینه‌های برنامه‌های بازیافت را هم تأمین نکنند. به‌گفتهٔ کارشناسان بازیافت هر یک درصد کاهش در آلودگی‌ها می‌تواند موجب صرفه‌جویی‌ای معادل ۶۰۰ هزار تا ۱ میلیون دلار در هزینه‌های بازیافت شود و این رقم به‌طور مستقیم در هزینه‌ای که مردم برای بازیافت می‌پردازند تأثیر خواهد گذاشت. قابل ذکر است که در قرارداد شرکت Canada Fibers قید شده است که اگر درصد متوسط آلودگی‌ها به ۲۷ درصد برسد، این شرکت می‌تواند ۵ میلیون دلار غرامت دریافت کند.
آلودگی‌های متفاوت، مشکلات متفاوت
مشکلات بازیافت به‌تازگی با اعلام عدم پذیرش کاغذهای با آلودگی بیش از نیم درصد از سوی چین که بزرگ‌ترین واردکنندهٔ مواد بازیافتی است، بسیار بزرگ‌تر شده است. کاهش آلودگی تا این حد، تقریباً برای اغلب شهرهای آمریکای شمالی امکان‌پذیر نیست. این استاندارد بدین معناست که یک برگ کاغذ با یک قطره لک قهوه که پیش از این قابل بازیافت بود، اکنون دیگر قابل بازیافت نیست و باید مانند زباله دفع شود.
زباله‌های پزشکی مانند کیسه‌های خون، سرنگ‌های استفاده‌شده یا جسد حیوانات هم موجب مشکلات بسیار پرهزینه‌ای برای واحدهای بازیافت هستند. چرا که کارگران ناچار می‌شوند فعالیت کارخانهٔ بازیافت را موقتاً متوقف کنند و همه‌چیز را ضدعفونی نمایند.
ولی همهٔ آلودگی‌ها آشکار نیستند. برخی کیسه‌ها یا به‌عنوان مثال درهای پلاستیکی سیاه‌رنگ روی لیوان‌های قهوه حتی اگر لوگوی قابل بازیافت داشته باشند، امکان یازیافت ندارند. چرا که فناوری تشخیص و جدا کردن خودکار چنین اقلامی در بسیاری از شهرهای کانادا از جمله تورنتو وجود ندارد.
کرانه‌های اقیانوس تمیزترین نقاط کانادا
سنت جانز در کرانهٔ اقیانوس اطلس با تنها ۳ درصد و ونکوور در نزدیکی اقیانوس آرام با ۴٫۶ درصد کمترین نرخ آلودگی اقلام بازیافتی را دارند. این امر هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و امکان فروش اقلام بازیافتی را به قیمتی بیشتر امکان‌پذیر می‌کند. سنت جانز توانسته است تقریباً همهٔ اقلام قابل بازیافتش را در کانادا به‌فروش برساند.
شیشه و استیروفوم موجب آلودگی کاغذ و پلاستیک برای بازیافت می‌شوند. کیسه‌های این اقلام در این دو شهر برای بازیافت پذیرفته نمی‌شوند یا در مکان‌های خاصی پذیرفته می‌شوند. در هر دوی این شهرها کاغذ، مقوا و بسته‌بندی‌ها در سطلی جداگانه قرار می‌گیرند. این در حالی است که در تورنتو و ادمونتون همهٔ اقلام بازیافتی در یک سبد یا کیسه قرار داده می‌شوند.
نقش مردم در کمک به کاهش مشکلات بازیافت
علی‌رغم به‌کارگیری شیوه‌های مدرن و پرهزینه در مراکز بازیافت، همچنان عملکرد آن‌ها در سطح رضایت‌بخشی نیست. ولی اگر مردم به‌درستی دستورات آماده‌سازی اقلام بازیافتی را پیش از انداختن آن‌ها در سطل‌های بازیافت رعایت کنند، می‌توان بازدهی بازیافت را تا نزدیک به ۱۰۰ درصد افزایش داد. با انجام چند کار ساده مانند خالی کردن و آبکشی ظروف حاوی مواد غذایی پیش از انداختن آن‌ها در سطل بازیافت و شناخت اقلام قابل بازیافت و محل قرار دادن یا تحویل دادن آن‌ها در هر شهر که جزئیات آن در وب‌سایت شهرداری‌ها آمده و در برخی مواقع برنامه‌های راهنمای کاربردی برای نصب روی گوشی تلفن هوشمند هم وجود دارد، می‌توان میلیون‌ها دلار در هزینه‌های بازیافت صرفه‌جویی کرد.
در ونکوور بزرگ، اغلب شهرها وب‌سایتی با قابلیت جستجوی اقلام در نظر گرفته‌اند که می‌توان در آن جستجو کرد و چگونگی آماده‌سازی اقلام بازیافتی را پیش از انداختن آن‌ها در سطل یا تحویل به مراکز مخصوص، یاد گرفت. پس اگر از قابل بازیافت بودن چیزی مطمئن نیستید، حتماً سری به وب‌سایت شهرداری شهرتان بزنید.
________________________________________
منبع: CBC
